561- متن اين حديث نبوى متواتر، چنين است :ما اخاص عبد لله - عز و
جل - اربعين صباحا الا رت يناييع الحكمة من قلبه على لسانه
566- مردم معدنهايى هستند معدنهاى طلا و نقره . (مسند احمد بن حنبل ، ج 2، ص 529). 567- و اما آنهايى كه در دلهاى ايشان ، ميل به باطل است ، سبب فتنه جويى و ميل به تاويل ، از تشابهات پيروى مى كنند. (آل عمران / 7). 568- در روايت از امام صادق - عليه السلام - است كه فرمودند: ((نحن الراسخون فى العلم ، و نحن علم تاويله )) يعنى : ما راسخان در علم هستيم ، و ما تاويل قرآن را مى دانيم . اصول كافى ، ج 1، ص 166، كتاب الحجة ، باب 22، ح 1. و نظير آن است ح 3-2 از همان باب ). 569- و تاويل آن را حز خدا و استواران در علم نمى دانند. 570- (آل عمران / 7). 571- المنجد فى اللغة ، ص 272. 572- لسان العرب ، ج 5، ص 273. 573- نهج البلاغة ، ص 402، نامه (31). 574- نهج البلاغة ، ص 402، نامه (31). - مجمع البحرين ، فخر الدين طريحى ، ج 5، ص 171. 575- همان مصدر، ج 5، ص 154؛ لسان العرب ، ج 4، ص 171 576- رسول خدا - صلى الله عليه و آله - فرمودند: ((الرفق يمن و الخرق شوم )) يعنى : مدارا و لايمت ميمون و مبارك است ، و عجله شوم و نا مبارك . (اصول كافى ، ج 2، ص 97 كتاب الايمان و الكفر، باب الرفق ، ح 4). و نظير اين حديث است ، آنچه را كه امام كاظم - عليه السلام - در ضمن وصاياى ارزشمند شان به هشام بن الحكم فرمودند. (سفينة البحار، شيخ عباس قمى (ره )، ج 1. ص 532). 577- القاموس المحيط، فيروز آبادى ، ج 3، ص 233؛ لسان العرب ، ج 4، ص 72. 578- صحاح اللغة ، ج 4، ص 1468؛ لسان العرب ، ج 4، ص 74. 579- طه /44 - 43. 580- ((و انك لعلى خلق العظيم )) 581- در اصل عصبانى آمده است . 582- نگاه كنيد به : اصول كافى ج 2، ص 95، باب المدارات و ص : 96 باب الرفق ؛ وسايل الشيعة ، ج 16، : 159، باب 14، ابواب الامر و النهى . 583- نگاه كنيد به : مستدرك الوسائل ، محدث نورى (ره ) ج 12، ص 186، باب 2 از ابواب امر و هى ، ج 1، ص 187، ج 4. 584- متن اين حديث كه از امام سجاد - عليه السلام - نقل شده ، چنين است : ((كان اخر ما اوصى به الخضر موسى بن عمران - عليه السلام - ان قال له : لا تعيرن احدا بذنب ، و آن احب الامور الى اله الله غزوجل ثلاثة : القصد فى الحدة ، و العفو فى المقدرة ، و الرفق بعباد الله ، و ما رفق احد فى الدنيا الا رفق الله عزوجل به يوم القيامة ، و راس الحكمة مخافة الله تبارك و تعالى )). 585- (كتاب الخصال ، ج 1، ص 111، ج 83). - نگاه كنيد به اصول كافى ، ج 2، ص 70، باب الاقتصاد فى العبادة . 586- الفتوحات المكية ، ابن عربى ، ج 1، ص 102 (طبع چهار جلدى ) 587- امام باقر - عليه السلام - فرمودند: خداوند رفيق است ، و رفق و مدارا را دوست دارد، و بر رفق يزهايى را اعطا مى كند كه بر عنف اعطا نمى كند. (اصول كافى ، ج 2، ص 97، كتاب الايمان و الكفر، باب الرفق ، ح 5). 588- امام باقر - عليه السلام فرمودند: خداوند رفيق است ، و رفق و مدارا را دوست دارد، و بر رفق يزهايى را اعطا مى كند كه بر عنف اعطا نمى كند. (اصول كافى ، ج 2، ص 97، كتاب الايمان و الكفر، باب الرفق ، ج 5) 589- نهج البلاغه ، ص 402، نامه (31) 590- الفتوحات المكية ، ج 2، ص 161، باب 87، الاسفار الاربعة ، ج 9، ص 346 - 345، فصل 27، از اب 11. 591- متن فرمايش امام صادق - عليه السلام - اين است : ((من كان رفيقا فى امره نال ما يريد من لناس )). (اصول كافى ، ج 2، ص 98، باب الرفق ، ح 16). 592- متن حديث نبوى ، چنين است : ((ان فى الرفق الزيادة و البركة ، و من يحرم الرفق يحرم الخير)). همان مصدر، ص 97، ح 7). 593- امام باقر - عليه السلام - فرمودند: كسى كه رفق ، قسمت او شده باشد، ايمان بهره و قسمتش شده ست . (همان مصدر، ص 96، ح 2). 594- امام باقر - عليه السلام - فرمودند: براى هر چيزى قفلى است ، و قفل ايمان رفق و مدارات است . همان مصدر، ص 96، ح 1). 595- پيامبر خدا - صلى الله عليه و آله - فرمودند: هيچ دو نفرى با هم دوست نشدند مگر آنكه در پيش دا از جهت عظمت پاداش و محبوب بودن نزد خدا، آن كس بهره ورتر است كه با دوستش رفيقتر است . (اصول كافى ، ج 2، ص 98، باب الرفق ، ح 15). 596- روضة كافى (8)، ص 275، ح 522 597- اصول كافى ، ج 2، ص 35، كتاب الايمان و الكفر، باب درجات الايمان ، ح 1 598- همان مصدر، ص 37، ح 2 599- همان مصدر، ص 37، ح 1 600- متن حديث امام صادق - عليه السلام - اين است : لا تحملوا على صاحب السهم سهمين ، و لا لى صاحب السهمين ثلاثة ... (همان مصدر، ص 35، ح 1). 601- همان مصدر، ص 37 - 36، ح 2. 602- متن اين حديث ، چنين است : ((من قسم له الخرق ، حجب عنه الايمان )). همان مصدر، ص 242، باب الخرق ، ح 1). 603- متن فرمايش حضرت باقر العلوم - عليه السلام - اين است :قال رسول الله - صلى الله عليه و له -: لو كان الخرق يرى ، ما كان شى ء مما خلق الله اقبح منه (همان مصدر، ص 242، ح 2). 604- النهاية ، ابن اثير، ج 2، ص 281 - 280، مجمع البحرين ، ج 2، ص 76 - 75، تاج العروس ، زبيدى ، ج ، ص 281 - 280. 605- رهبانيت در اسلام نيست . (موسوعة اطراف الحديث النبوى الشريف ، ج 7، 249) 606- شخصى گفت : من مى خواهم رهبانيت را پيشه كنم . حضرت فرمود: اين كار را نكن ، زيرا رهبانيت گوشه گيرى امت من ، نشستن در مساجد است . (بحارالانوار، ج 80، ص 381، ذيل حديث 49). 607- محجة البيضاء، فيض كاشانى (ره )، ج 4، كتاب العزلة ، ص 26 608- اصطلاحات الصوفية ، مولى عبدالرزاق كاشانى ، ص 161 609- رجوع كنيد به ص 131 - 129 610- وسائل الشيعة ، ج 1، ص 59 و 60، باب 9 از ابواب مقدمات العبادات ، احاديث 3 - 1 611- آگاه باش كه دين خالص ، از آن خداست . (زمر، 3) 612- و چه كسى از خداوند، خوش نگارتر است . (بقره ، 138) 613- چنانكه درباره حضرت سيدالساجدين على بن حسين - عليهما السلام - نقل شده كه : ((كان عضائه ترتعد من خشية الله )) يعنى : اعضاء بدن آن حضرت از خشيت و ترس خدا مى لرزيد. (بحارالانوار، ج 46، تاريخ الامام السجاد، ص 80). 614- چنانكه حالت غشوه براى حضرت اميرالمؤ منين و مولى الموحدين على بن ابى طالب - عليهما لسلام - بعد از دعاء و مناجات ، دست مى داده است . (نگاه كنيد به بحارالانوار، ج 41، تاريخ الامام اميرالمؤ منين على ، ص 12). 615- چنانكه بروز اين حالت براى سبط اكبر پيامبر، حضرت امام حسن بن على - عليهما السلام - در نگام وضو گرفتن نقل شده است . (نگاه كنيد به بحارالانوار، ج 77، ص 346، باب سنن الوضوء و آدابه ، ح 30). و همچنين براى سائر ائمه - عليهم السلام - نقل شده است . همان مصدر، ص 347، ح 32. 616- همان مصدر، ج 46، تاريخ الامام على بن الحسين - عليهما السلام - ص 55، باب 5، ح 4، همان لد، ص 80، ح 75. 617- بحارالانوار ج 79، ح 7، كتاب الطهاره ، باب علل الصلاة و نوافلها و سننها، ص 241، ادامه حديث 618- آگاه باشيد كه بر دوستان خدا بيمى نيست ، و ايشان غمگين نمى شوند. (يونس / 62) 619- صحاح اللغة ، جوهرى ، ج 3، ص 1300؛ لسان العرب ، ص 327؛ منتهى الارب ، ج 3 ص 132. 620- چهل حديث (شرح اربعين حديث )، ص 81-80 ح 4؛ 621- اشاره است به موعظه اى كه لقمان به فرزندش كرد، و به وى گفت : ((...و لا تصعر خدك للناس و تمش فى الارض مرحا...)) يعنى : به تكبر از مردم روى مگردان و به خود پسندى بر زمين راه مرو. (لقمان /18) 622- هر خير كه به تو رسد از جانب خداوند است ، و هر شرى كه به تو رسد از جانب خود تو است . (نساء / 79) 623- تمام بيت مولى اين است :
624- متن فرمايش اميرالمؤ منين - عليه السلام - اين است :يا طالب العلم آن العلم ذو فضائل كثيرة ؛ راسه التواضع ، و عينه البراءة من الحسد (اصول كافى ج 1، ص 38 كتاب فضل العلم ، باب 14، ح 2) 625- اصول كافى ، ج 1، ص 38 كتاب فضل العلم ، باب 14 ح 2. 626- اشاره است به حديث متواتر ((ثقلين )) كه از رسول خدا - صلى الله عليه و آله - نقل شده است ر: (اصول كافى ، ج 1، ص 233، كتاب الحجة ، باب 65، ح 3؛ همان مصدر، ج 2 ص 305، كتاب الايمان و الكفر، باب ادنى ما يكون به العبد مؤ منا او كافرا ح 1 صحيح مسلم ، ج 5، ص 26، باب فضائل على - عليه السلام - ح 36؛ مسند احمد بن حنبل ، ج 3، ص 17). 627- آيا براى مؤ منان ، وقت آن نرسيده است كه دلهاى ايشان براى ياد خدا، و سخن حقى كه ازل شده است ، خاشع شود؟ (حديد/16) 628- من از روى اخلاص به سوى كسى روى آوردم كه آسمانها و زمين را آفريده ست .(انعام /79) 629- تنها تو را مى پرستيم ، و تنها از تو يارى مى جوييم . (حمد/5). 630- سوگند به زمان ، كه همانا انسان در خسران است 631- متن اين حديث شريف ، چنين است : ((فيما اوحى الله - عزوجل - الى داود - عليه السلام - يا داود كما ان اقرب الناس من الله المتواضعون ، كذلك ابعد الناس من الله المتكبرون )). (اصول كافى ، ج 2، ص 101، باب التواضع ، ح 11). 632- متن حديث ، اين است : ((قال عيسى بن مريم - عليه السلام -: يا معشر الحواريين لى اليكم حاجة اقضوها لى . قالوا: قضيت حاجتك يا روح الله ، فقام فغسل اقدامهم . فقالوا: كنا نحن احق بهذا يا روح الله . فقال : ان احق الناس بالخدمة العالم . انما تواضعت هكذا لكيما تتواضعوا بعدى فى الناس كتواضعى لكم . ثم قال عيسى - عليه السلام -: بالتواضع تعمر الحكمة لا بالتكبر، و كذلك فى السهل ينبت الزرع لا فى الجبل )). (اصول كافى ، ج 1، ص 29، كتاب فضل العلم ، باب صفة العلماء، ح 6). 633- متن فرمايش امام صادق - عليه السلام - چنين است : ((اطلبوا العلم و تزينوا معه بالحلم و الوقار، و تواضعوا لمن تعلمونه العلم ، و تواضعوا لمن طلبتم منه العلم ، و لا تكونوا علماء جبارين ، فيذهب باطلكم بحقكم )). (اصول كافى ، ج 1، ص 28، كتاب فضل العلم ، باب صفة العلماء، ح 1). 634- متن اين حديث شريف ، چنين است :ان المتكبرين يجعلون فى صور الذر، يتوطاهم الناس تى يفرغ الل هُ من الحساب (اصول كافى ، ج 2، ص 235، باب الكبر، ح 11). 635- اين جمله مثلى است سائر و مشهور، و امام صادق - عليه السلام - از صحابى جليل القدر ابوذر فارى - رضى الله عنه - خطبه اى را نقل فرمودند، كه ابوذر در خلال آن فرمود: ((... كما تدين تدان يا مبتغى العلم )) يعنى : همانگونه كه عمل كنى ، جزا و پاداش مى يابى ،اى طالب علم . (اصول كافى ، ج 2، ص 108، باب ذم الدنيا و الزهد فيها، ح 18، همان كتاب ، ج 2، ص 112، ح 4). 636- متن حديث ، اين است :ان فى جهنم لواد يا للمتكبرين يقال له : سقر، شكا الى الله - عز و جل - دة حره ، و ساله ان ياذن له ان يتنفس فتنفس فاحرق جهنم (همان مصدر، ج 2، ص 235 - 234، باب الكبر، ح 10). 637- خداوند همه گناهان را مى آمرزد. (زمر، 53) 638- حمل كردن توشه ، زشت ترين چيز است ، آنگاه كه در محضر كريم تشرف خواهى يافت . (نفس لرحمن فى فضائل سلمان ، حاجى نورى ره ، (تحقيق جواد قيومى ، تهران ، مطبعه آفاق )، ص 545). 639- امام باقر - عليه السلام - فرمودند: عزت رداى خدا، و بزرگ منشى ازار وى مى باشد، پس هر كس ه يكى از آنها دست درازى كند، خدا در دوزخ سرنگونش سازد. (اصول كافى ، ج 2، ص 234، باب الكبر، ح 3). در نسخه كافى لفظ ((نار)) نيامده است . 640- امام باقر و امام صادق - عليهما السلام - فرمودند: كسى به اندازه ذره اى كبر در دلش باشد، داخل هشت نخواهد شد. (همان مصدر، ج 2، ص 234، ح 6). 641- امام باقر - عليه السلام - فرمود: كبر، مركب آتش است . عقاب الاعمال ، شيخ صدوق (ره )، ص 267، ح 7، وسائل الشيعة ، ج 15، ص 377، باب 58، از ابواب جهاد النفس ، ح 14). 642- پيامبر خدا فرمودند: بيشتر اهل جهنم ، متكبران هستند. عقاب الاعمال ، ص 265، ح 9، وسائل الشيعة ، ج 15، ص 377، همان باب ، ح 16). 643- لسان العرب ، ج 15، ص 191، مجمع البحرين ، ج 3، ص 153. 644- لسان العرب ، ج 6، ص 241، مجمع البحرين ، ج 4، ص 345 645- الاسفار الاربعة ، ج 1، ص 68، فصل 7، از منهج 1، و همان جلد، ص 342، 344. فصل 4، از رحله 2. 646- شرح اصول الكافى ، صدر المتالهين شيرازى (ره )، ج 1، ض 447 647- همراه با آنان كه با تو روى به خدا آورده اند، آنچنان كه مامور شده اى ، استقامت كن . (هود، 112) 648- متن حديث نبوى ، چنين است : ((شيبتنى سورة هود لمكان فاستقم كما امرت )). الدر المنثور، سيوطى ، ج 3، ص 321 - 320، مجمع البيان ، طبرسى (ره )، ج 5، ص 304). 649- در سوره شورى ، آيه 15 آمده است : ((و استقم كما امرت )) آنچنان كه مامور شده اى ، استقامت ن . 650- ان يكن منكم عشرون صابرون يغلبوا مائتين (انفال /65). 651- اشاره است به واقعه جنگ بدر. در اين باره نگاه كنيد به : السيرة النبوية ، ابن هشام ، ج 2، ص 331؛ اريخ الرسل و الملوك ، طبرى ، ج 2، ص 421؛ مجمع البيان ، طبرسى (ره ) ج 4، ص 857 652- رجوع كنيد به ص 77-76. 653- مثنوى معنوى ، جلال الدين مولوى ، ص 167، دفتر سوم . 654- شرح فصوص الحكم ، شيخ داوود قيصرى ، ص 9))، فص شيثى . 655- تمام بيت - كه مطلع غزلى مشهور از ميرزا عبدالوهاب نشاط اصفهانى (ره ) - اين است :
656- اى خدا و مولى و سرور من ، گيرم كه بر عذاب تو صبر كنم ، پس بر فراق تو چگونه صبر نمايم . اى خداى من ، گيرم كه بر گرماى آتش تو صبر كنم ، ولى چگونه بر نظر نمودن به كرامت تو صبر نمايم ؟!! (اقبال الاعمال ، سيد بن طاووس (ره ) ص 708، دعاى كميل (رضى الله عنه ) 657- مثنوى معنوى ، ص 1، دفتر اول بيت اول . 658- همان مصدر ، ص 1، دفتر اول بيت سوم . 659- ميان من و تو، انيت من منازعه مى كند. پس به لطف خودت انيت مرا از ميان بردار. ديوان حلاج ، ص 90) 660- تاج العروس ، زبيدى ج 390. 661- زبيدى گويد:السفيه : خفيف العقل (تاج العروس ، ج 9 ص 391. 662- تهذيب الاخلاق ، ابن مسكويه ، ص 173. 663- مؤ منان نسبت به كفار، سخت و نسبت به خودشان مهربانند. 664- اشاره است به آيه 95 سوره نساء. 665- اشاره است به آيات : 65 سوره انفال ، 38 سوره توبه و 83 سوره نساء. 666- متن حديث ، اين است :قال رسول الله - صلى الله عليه و آله -: ((الغضب يفسد الايمان كما فسد الخل العسل (اصول كافى ، ج 2؛ ص 229، باب الغضب ، ح 1). 667- تهذيب الاخلاق ، ابن مسكويه ، ص 165- 164؛ اخلاق ناصرى ، محقق طوسى (ره )، ص 17- 175. 668- تهذيب الاخلاق ، ص 165. 669- متن حديث ، چنين است : ((ان هذا الغضب جمرة من الشيطان توقد فى قلب ابن آدم )).(اصول افى ، ج 2، ص 232 - 231، باب الغضب ح 12) (اصول كافى ، ج 2 ص 232 - 231، باب الغضب ، ح 12). 670- آتش افروخته خداست ، كه بر دلها غلبه مى يابد.(همزه /6-7) 671- متن اين حديث نيوى چنين است :يحشر بعض الناس على صورة تحسن عندها القردة و لخنازير (علم اليقين ، فيض كاشانى (ره ) ج 2، ص 901) 672- اينان همانند چهارپايانند، بلكه گمراه تر از آنان هستند.(اعراف /179) 673- پس قبلهاى شما چون سنگ سخت گرديد، يا حتى سخت تر از سنگ . (بقره /74) 674- متن حديث نبوى ، اين است : ((و انا خبّات شفاعتى لاهل الكبائر من امّتى يوم القيامة )). بحار الانوار، ج 8 ص 40، كتاب العدل و المعاد، باب الشفاعة ، ح 21). 675- اين است متن حديث :فاذا احدكم ذلك من نفسه فليزم الارض ، فانّ رجز الشّيطان ليذهب عنه ندك ذلك (اصول كافى ، ج 2 ص 231، باب الغضب ح 12) (اصول كافى ، ج 2، ص 231، باب الغضب ، ح 12). 676- متن حديث شريف ، چنين است :و ايما رجل غضب على ذى رحم فليدن منه فليمسه ، فان لرحم اذا مست سكنت . (همان كتاب ، ص 229، ح 2). 677- متن اين خبر، چنين است :كان اذا غضب و هو قائم جلس ، و اذا غضب و هو جالس اضطجع ، يذهب غضبه (كنز العمال متقى هندى ، ج 7، ص 141، ح 4؛ 184). 678- اين حديث بدين صورت نيز نقل شده است :انما الدنيا جيفة ، و المتوافون عليها اشباه لكلاب (تصنف غرر الحكم ، ص 137، ش 2409). 679- سوگند به زمان . كه انسان در زيان كارى است .(عصر/2-1) 680- نگاه كنيد به : احياء علوم الدين ، غزالى ، ج 3 ص 55 باب فى بيان قبول الاخلاق للتغير طريق الرياضة . 681- الاسفار الاربعة ج )) ص 86 فصل 3-2 از باب 9 اخلاق ناصرى محقق طوسى (ره ) ص 10، فصل اول از قسم 2 از مقاله 1. 682- من گنجى پنهان بودم ، پس دوست داشتم شناخته شوم ، پس آفريدگان را آفريدم تا شناخته شوم . موسوعة اطراف الحديث النبوى الشرى ، ج 6 ص 507). 683- رجوع كنيد به 297. 684- الاسفار الاربعة ج 8، ص 221، فصل 4 از باب 5؛ و ج 9 ص 56 فصل 5 از باب 8 685- متن فرمايش على - عليه السلام - اين است :ان لم تكن حليما فتحلم فانه قل من تشبه بقوم الا او شك ان يكون منهم (وسائل الشيعة ، ج 15، ص 268، باب 26 از ابواب جهادالنفس ، ح 14؛ نهج البلاغه ، ص 506، رقم 207). 686- متن حديث ، چنين است : ((اذا لم تكن حليما فتحلم . اصول كافى ، ج 2 ص 92-91 باب الحلم ح 6؛ وسائل الشيعة ، ج 15، ص 211، ح 7). 687- او به درستى بردبار و آمرزنده است . 688- و خداست كه دانا و بردبار است . 689- الاسفار الاربعة ج 6، ص 133، فصل 4 از موقف 2. 690- ابراهيم ، بردبار و رئوف و فرمانبردار است .(هود/75). 691- متن حديث اين است : ((ان الله - عزوجل - يحب الحيى الحليم )). اصول كافى ، ج 2، ص 91 باب الحلم ، ح 4) 692- متن حديث نبوى چنين است : ((ان الله يحب اللحيى الحليم العفيف المتعفف )). همان مصدر ص 92 باب الحلم ، ح 8). 693- متن فرمايش پيامبر خدا، چنين است :يا على الا اخبركم باشبهكم بى خلقا؟ قالوا: بلى يا سول الله . قال : احسنكم خلقا، و اعظمكم حلما و ابركم بقرابته ، و اشركم من نفسه انصافا (وسائل الشيعة ، ج 15، ص 267، باب 26 از ابواب جهادالنفس ، ح 9، من لايحضره الفقيه ، ج 4 ص 268، ادامه حديث 4). 694- متن حديث اين است : قال رسول الله - صلى الله عليه و آله -: و الذى نفسى بيده ؛ ما مع شى ء الى شى ء افضل من حلم الى علم 695- نگاه كنيد به : اصول كافى ، ج 2، ص 91 باب الحلم ؛ وسائل الشيعه ، ج 15، ص 265، باب ستحباب الحلم (26) از ابواب جهاد النفس . (كتاب الخصال ، ص 5-4 ح 11؛ وسائل الشيعة ج 15، ص 268، باب 26 از ابواب جهادالنفس ، ح 12). 696- اقرب الموارد، شرتوتى ، ج 1، ص 660. 697- لسان العرب ، ج 15، ص 65 698- المحجة البيضاء، فيض كاشانى (ره ) ج 5، ص 190، كتاب آفات اللسان ؛ احياء علوم لدين ، ج 3، ص 107. 691- خداى رحمان ... انسان را بيافريد، به او بيان و گفتن را آموخت .(الرحمن /4-1). 700- نگاه كنيد به : احياء علوم الدين ، ج 3 ص 111. 701- احياء علوم الدين ، ج 2 ص 226، باب فى فوائد العزلة ؛ مولى عبد الرزاق گيلانى (ره ) ص 157، اب 24؛ شرح اصول الكافى ، صدر المتالهين شيرازى (ره ) ج 1، ص 368. 702- در اصل : ((براى انسان )) آمده است . 703- هر كس به آن طريقى كه شكل گرفته ، عمل مى كند. (اسراء/84). 704- روزى كه امور پنهان ، آشكار مى شود.(قلم /42) 705- روزى كه نهان ها هويدا مى شوند.(طارق /9) 706- آداب االصلاة ص 16، فصل 4. 707- شيخ طوسى - محمد بن حسن بن على ، طوسى مكنى به ابو جعفر معروف به شيخ الطائفه از اكابر لماى اثنى عشريه و از ثقات و اعيان شيعه مى باشد. او از تلامذه مرحوم شيخ مفيد و سيد مرتضى علم الهدى بوده است . حضرت ايشان اولين كسى است كه نجف اشرف را مركز علمى دينى كرد. داراى تاليفات قيمه مى باشد كه بعضى از آنها عبارتند از: اصول العقائد، انيس الوحيد، التبيان الجامع لعلوم القرآن ، تلخيص الشافى الخلاف ، تهذيب الاحكام ، الاستبصار، العده ، مصباح المتهجد و... در فضيلت شيخ طوسى همين بس كه دو كتاب از كتب اربعه شيعه (يعنى كافى - من لا يحضره الفقيه ، تهذيب ، استبصار) از تاليفات ايشان مى باشد از سيد بحر العلوم نقل است كه اول مصنفات شيخ كتاب نهايه و آخر آنها مبسوط است . ايشان بيش از سيصد شاگرد مجتهد شيعه داشته كه گفته شده شاگردان عامى مذهب او هم بيشتر از شيعه بوده است . شيخ مورد توقير و تعظيم حكام عباسى بوده و حتى براى او كرسى جهت تدريس اختصاص دادند. وفات شيخ طوسى دوم محرم سال چهار صد و شصت هجرى بوده و در نجف اشرف در منزل خود به خاك سپرده شد. (ريحانه الادب ج 3، ص 328 -325) 708- متن اين حديث شريف ، چنين است :يا اباذر... و املاء الخير خير من السكوت ، و السكوت خير ن الملاء الشر يا اباذر: اترك فضول الكلام ، و حسبك من الكلام ما تبلغ به حاجتك . يا اباذر: كفى بالمرء كذبا ان يحدث بكل ما سمع .يا اباذر: انه ما من شى ء احق بطول السجن من اللسان . يا اباذر: ان الله عند لسان كل قائل ، فليتق الله امرو، و ليعلم ما يقول (كتاب الامالى ، شيخ طوسى (ره ) ص 535، وسائل الشيعة ، ج 12، ص 188، باب 188، از ابواب احكام العشرة ح 1). 709- متن حديث ، اين است : ((لا خير فى الصمت عن الحكم كما انه لا خير فى القول بالجهل )). نهج البلاغة ، ص 502، كلمات قصار، رقم 182). 710- متن فرمايش على (ع ) اين چنين است :من كثر كلامه كثر خطاؤ ه ، و من كثر خطاؤ ه قل حياؤ ه ، و ن قل حياؤ ه قل ورعه ، و من قل ورعه مات قلبه ، و من مات قلبه دخل النار (همان مصدر، ص 536، حكم ، رقم 349). 711- متن حديث علوى ، اين است : ((اللسان سبع عقور، ان خلى عنه عقر)). همان مصدر، ص 478 حكم ، رقم 60). 712- متن حديث ، چنين است : ((اذا تم العقل نقص الكلام )). همان مصدر، ص 480 حكم ، رقم 71). 713- متن اين حديث ، چنين است :و ما خلق الله - عز و جل - شيئا احسن من الكلام و لا اقبح منه ، الكلام ابيضت الوجوه ، و بالكلام اسودت الوجوه . و اعلم ان الكلام فى وثاقك ما لم تتكلم به ، فاذا تكلمت به صرت فى وثاقه ، فاخزن لسانك كما تخزن ذهبك و ورقك ، فان اللسان كلب عقور، فان انت خليته عقر، و رب كلمة سلبت نعمة ، من سيب عذاره قاده الى كل كريهة و فضيحة ، ثم لم يخلص من دهره الا على مقت من الله و ذم الناس (وسائل الشيعة ، ج 12، ص 193- 192، باب 119 از ابواب احكام العشرة ، ح 15). 714- متن حديث ، اين است : ((من حفظ لسانه ستر الله عورته )). همان مصدر، ص 193، ح 17). 715- متن حديث نبوى ، چنين است :لا تكثروا الكلام بغير ذكر الله ، فان كثرة الكلام بغير ذكر الله قسو لقلب ، ان ابعد الناس من الله القلب القاسى ء)). (همان مصدر، ص 194، ح 19). 716- طبرسى - شيخ احمد بن على بن ابيطالب ، مكنى به ابو منصور از علماى فاضل و جليل و از تكلمين شيعه است . ايشان از اهالى سارى مازندران و معاصر با شيخ ابوالفتوح رازى و فضل بن حسن طبرسى و از مشايخ شيخ منتجب الدين و ابن شهر آشوب بوده و با دو واسطه از شيخ طوسى روايت مى كند. از آثار جليله اوست : 1- الاحتجاج على اهل اللجاج ، 2- تاج المواليد، 3- تاريخ الائمه (ع ) و...كه معروفتر از همه كتاب احتجاج اوست . (ريحانة الادب ، ج 4، ص 35). 717- متن فرمايش امام سجاد(ع ) اين چنين است :لكل واحد منهما آفات ، فاذا سلما من الآفات الكلام افضل من السكوت . قيل : و كيف ذاك يا بن رسول الله ؟ فقال : لان الله - عز و جل - ما بعث الانبياء و الاوصياء بالسكوت ، انما بعثهم بالكلام ، و لا استحقت الجنة بالسكوت ، و لا استوجب ولاية الله بالسكوت ، و لا وقيت النار بالسكوت ، و لا تجنب سخط الله بالسكوت ، انما ذلك كله بالكلام (همان مصدر، ص 189 - 188، باب 118، ح 2؛ الاحتجاج ، طبرسى (ره )، ج 2، ص 146، ح 184). 718- رجوع كنيد به صفحه 77- 76 719- لسان العرب ، ج 6، ص 345.. 720- مؤ منان سهل گير و نرم خو هستند، (مانند شتر رام ) وقتى كه بسته شوند منقاد مى گردند، و اگر (بر خره اى ) خوابانيده شوند مى خوابند و آرام مى گيرند. (بحارالانوار، ج 64، ص 355، ح 58.) 721- آنگاه كه مؤ من را فريب دهى ، او چنان مى نماياند كه فريب خورده است . 722- شرح اصول الكافى ، صدرالمتالهين شيرازى (ره ) ج 1، ص 450. 723- نگاه كنيد به : صحاح اللغة ، ج 4 ص 1594؛ لسان العرب ، ج 7، ص 174؛ تاج العروس ج ، ص 150. 724- نه ، سوگند به پروردگارت كه ايمان نمى آورند مگر آنكه در نزاعى كه ميان آنهاست تو را داور قرار هند، و از حكمى كه تو مى دهى هيچ ناخشنود نشوند، و به درستى تسليم آن گردند. (نساء/65) 725- متن اين حديث شريف چنين است : الايمان له اركان اربعة : التوكل على الله ، و تفويض الامر لى الله ، و الرضا بقضاء الله ، و التسليم الامر الله غزوجل (اصول كافى ، ج 2، ص 39، بتب خصال المؤ من ، ح 2). 726- رجوع كنيد به ص 77 - 76 727- پس چون پروردگارش بر كوه تجلى كرد، كوه را خرد كرد، و موسى بيهوش فتاد(اعراف /143). 728- شعراء/89. 729- سفيان بن عيينه گفت : از امام - عليه السلام - معنى گفته خداوند را كه (بجز كسى كه با قلب سليم ه پيش خداوند آيد) پرسيدم . آن حضرت فرمودند: قلب سليم ، قلبى است كه خدايش را ملاقات كند و در او جز خدا نباشد. و فرمودند كه :هر قلبى كه در آن شرك يا شك باشد، ساقط است ، و خداوند خواسته است با زهد در دنيا دلهاى انسانها را براى آخرت فارغ گرداند. (اصول كافى ،، ج 2، ص 24- 13، باب الاخلاص ح 5). 730- گوش او خواهم بود كه با آن مى شنود، و چشم او خواهم بود كه با آن مى بيند (اين قسمتى از ديث قرب نوافل است كه كه از پيامبر اكرم - صلى الله عليه و اله و سلم - نقل شده است ). (اصول كافى ، ج 2 ص 263 - 262 ، باب من اذى المسلمين و احتقرهم ، ح 8-7). 731- شرح منازل السائرين ، كمال الدين عبدالرزاق كاشانى ، ص 195 و 196. 732- اوصاف الاشراف محقق طوسى (ره )، ص 59، باب الصبر. 733- شيطان مرا به رنج و عذاب افكنده است . 734- او را بنده اى يافتيم ، او كه همواره رو به درگاه ما داشت چه نيكو بنده بود. (همان /44) 735- شرح منازل السائرين ، مولى عبدالرزاق كاشانى ، ص 196 - 195. 736- اوصاف الاشراف ص 60؛ جامع السعادات ، ج 3، فصل فى مراتب الصبر، ص 285؛ عيان الشيعة ، ج 4، ص 46. 737- در فصل 2، از همين مقصد، در ص 412. 738- در ص 418. 739- امير المؤ منين على - عليه السلام - فرمود: رسول خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - فرمودند: صبر ر سه قسم است : صبر در هنگام مصيبت ، صبر بر اطاعت و صبر از معصيت و گناه و پس كسى كه بر مصيبت صبر نمايد تا آن را به نيكويى تحمل كند، خداوند براى او سيصد درجه بنويسد كه فاصله هر درجه مانند فاصله زمين تا آسمان است . كسى كه بر اطاعت صبر كند خداوند براى او ششصد درجه بنويسد كه فاصله هر درجه از پايان زمين تا عرش مى باشد و كسى كه بر معصيت صبر كند، خداوند براى او نهصد درجه بنويسد كه فاصله درجات آن از منتهى و حدود زمين است تا منتهاى عرش (اصول كافى 7 ج 2، ص 75، باب الصبر، ح 15) 740- اظهار توانمندى نمودن ، نزد دشمنان نيكو است . ولى پيش دوستان غير از عجز چيزى نيكو مى باشد. (ديوان ابن فارض ، ص 68، قصيده نظم السلوك (مشهور به تئيه كبرى ) 741- نگاه كنيد به : شرح منازل السائرين ، مولى عبدالرزاق كاشانى ، ص 198. 742- آداب الصلاة ، ص 7 فصل اول از مقاله اولى 743- اشاره است به رواياتى كه عبادت احرار و آزادگان را بر اساس محبت خداوند مى داند. جوع كنيد به : اصول كافى ، ج 2، كتاب الايمان و الكفر، باب العباده ، ص 68، ح 5 نهج البلاغه ، ص 510، حكم رقم 237. 744- ديوان حافظ شيرازى ، ص 200. 745- اى روح آرامش يافته ، خشنود و پسنديده به سوى پروردگارت بازگرد، و در زمره بندگان من داخل و، و به بهشت من درآ. (فجر/30-27)و 746- در قرآن كريم آمده است : ((و جنة عرضها السموات و الارض ...)). (آل مران /133). 747- (بهشت ) براى پرهيزكاران آماده شده است . (آل عمران /133) 748- (بهشت ) براى كسانى كه ايمان آورده اند (به خدا و پيامبرانش ) مهيا و آماده شده است . (حديد/ 2). 749- نقل شده كه جوانى از اهل محبت از شبلى درباره صبر، سؤ ال كرد و گفت : كدام صبر سخت تر ست ؟ آيا صبر براى خدا؟ شبلى گفت نه . گفت : صبر به خدا؟ گفت : نه . گفت : صبر بر خدا؟ گفت : نه . گفت : واى بر تو پس كدام صبر؟ گفت : صبر از خدا. پس شبلى صيحه اى زد و بيهوش بر زمين افتاد. (احياء علوم الدين ، ج 4، ص 80، فصل فى بيان دواء الصبر و ما يستعان به عليه ؛ شرح منازل السائرين ، مولى عبدالرزاق كاشانى ، ص 203 - 202، باب الصبر). 750- اشاره است به اين فرمايش اميرالمؤ منين و مولى الموحدين على بن ابيطالب (ع ): ((انا عين الله ، انا يد الله ، و انا جنب الله ، و انا باب الله )) يعنى : من چشم خدا، دست خدا، جنب خدا و باب خدا هستم . (اصول كافى ، ج 1، ص 113، باب 23 از كتاب التوحيد، ح 8). 751- هيچ پيامبرى مانند من ، اذيت نشد. (بحار الانوار، ج 39، ص 56، باب 73، ح 15) 752- خداوندا، گيرم كه بر عذاب تو صبر كنم ، پس چگونه بر فراق تو صبر نمايم ؟! اقبال الاعمال ، سيد بن طاووس (ره ) ص 708، دعاى كميل (رضى الله عنه ). 753- نگاه كنيد به : بحار الانوار، ج 55 ص 44-42، كتاب السماء و العالم ، باب 5، احاديث 3 و 5 و 1 - 10. 754- همانا اجر صابران ، بدون حساب و بطور كامل اداء مى شود. (زمر/10). 755- متن اين حديث چنين است اذا كان يوم القيامة يقوم عنق من الناس فياتون باب الجنة يضربونه . فيقال لهم : من انتم ؟ فيقولون : نحن اهل الصبر. فيقال لهم : على ما صبرتم ؟ فيقولون : كنا نصبر على طاعة الله ، و نصبر عن معاصى الله فيقول الله - عزوجل - صدقوا؛ ادخلوهم الجنة - و هو قول الله - عزوجل -: انما يوفى الصابرون اجرهم بغير حساب (اصول كافى ، ج 2 ص 61-60، باب الطاعة و التقوى ، ح 4). 756- متن حديث علوى اين است :الصبر صبران : عند المصيبة حسن جميل ، و احسن من ذلك لصبر عند ما حرم الله - عزوجل - عليك (همان مصدر، ج 2، ص 74، ح 11) 757- متن اين حديث چنين است :لما حضرت ابى على بن الحسين - عليهما السلام - الوفاة ضمنى لى صدره ، و قال : يا بنى اوصيك بما اوصانى به ابى حين حضرته الوفاة و بما ذكر ان اباه اوصاه به ؛ يا بنى : اصبر على الحق و ان كان مرا (همان مصدر، ج 2 ص 74، ح 13) 758- من حديث ، اين است :انى لاصبر من غلامى هذا و من اهلى على ما هو امر من الحنظل انه من بر نال بصبره درجة الصائم القائم و درجة الشهيد الذى قد ضرب بسيفه قدام محمد صلى الله عليه و آله و سلم 759- صبور پيروزى را از دست نمى دهند اگر چه زمان در اين كار بطول انجامد. نج البلاغه ، ص 499، حكم ، رقم 153) 760- كسى كه صبر پيروزى نكند، بى تابى و جزع هلاكش سازد. (نهج البلاغة ، ص 502، حكم ، رقم 18). 761- نگاه كنيد به : وسائل الشيعة ج 15، ص 261، باب استحباب الصبر فى جيمع الامور. 762- اشاره است به آنچه در روايات سؤ ال قبر از كافر وارد شده است 763- امام صادق - عليه السلام - فرمود: پيامبر خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - فرمودند: بر شما باد فو نمودن زيرا كه عفو چيزى بر بنده نمى افزايد مگر عزت پس همديگر را عفو كنيد تا خدا به شما عزت دهد، و عزيزتان گرداند. (اصول كافى ، ج 2، ص 88، باب العفو، ح 5) 764- متن حديث اين است :الندامة على العفو افضل و ايسر من الندامة عيل العقوبة همان مصدر، ج 2، ص 88، ج 6) 765- متن فرمايش على - عليه السلام - اين است : اذا قدرت على عدوك فاجعل العفو شكرا للقدرة ليه (نهج البلاغه ، ص 470، حكم ، رقم 11). 766- سزاوارترين مردم به عفو و بخشش تواناترين آنهاست بر كيفر كردن . نهج البلاغه ص 478، حكم ، رقم 52) 767- امام صادق - عليه السلام - فرمود: پيامبر خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - در خطبه اى فرمودند: يا به شما خبر ندهم به بهترين مخلوق در دنيا و آخرت (كه آن عفو و گذشت از كى است كه به تو ظلم كرده ، و پيوستن به كسى است كه از تو بريده و قطع رابطه نموده است ، و نيكويى نموده ، و بخشش كردن به كسى است كه تو را محروم كرده است . (اصول كافى ، ج 2، ص 87، باب العفو، ح 1). 768- اميرالمؤ منين على - عليه السلام - در وصيتش به محمد بن حنفيه فرمودند نبايد برادر تو در قطع حم تو، قويتر از تو باشد در صله و ارتباط با او، و نبايد بر بدى كردن نسبت به تو، تواناتر از تو باشد در احسان و نيكى به وى . (من لايحضره الفقيه ، ج 4 ص 280- 279، ح 10) 769- نگاه كنيد به اصول : كافى ، ج 2، ص 87، باب العفو. و ص 89، باب كظم الغيظ. وسائل الشيعة ، ج 1، ابواب 115- 12 از ابواب احكام الغشرة . 770- پيامبر خدا - صلى الله عليه و آله - فرمودند: از محبوب ترين راهها به سوى خدا، دو جرعه است : رعه خشمى كه با حلم و بردبارى آن را از بين ببرى ، و جرعه مصيبتى كه با شكيبايى آن را تحمل كنى و از خشمى كه با حلم و بردبارى آن را از بين ببرى ، و جرعه مصيبتى كه با شكيبايى آن را تحمل كنى و از بين ببرى . (اصول كافى ، ج 2، ص 90 باب كظم الغيظ، ح 9) 771- متن حديث ، اين است :من كظم غيظا و هو يقدر على امضائه ، حشا الله قلبه امنا و ايمانا يوم لقيامة (اصول كافى ، ج 2، ص 90باب كظم الغيظ، ح 7). 772- از سخنان پيامبر خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - است كه : كسى كه خشمش را فرو نشاند، خدا اداشش مى دهد. و كسى كه بر مصيبتى شكيبايى كند، خدا به او عوض مى دهد. (من لا يحضره الفقيه ، ج 4، ص 272، ح 828). 773- اميرالمؤ منين على - عليه السلام - از پيامبر - صلى الله عليه و آله و سلم - نقل كرده اند كه آن جناب ه وى فرمودند: اى على : تو را به سفارشى وصيت مى كنم ، پس آن را حفظ كن و بياد داشته باش . كه در اين صورت همواره به همراه خير و خوبى خواهى بود. اى على : كسى كه خشمش را فرو نشاند در حالى كه قدرت بر اجرا و اعمال آن دارد، خداوند پاداش او را به امن و ايمانى مى دهد كه وى طعم آن را مى چشد. (من لا يحضره الفقيه ، ج 4، ص 254،، ح 821).
|
||||||||||||||||||